تعریفی قراردادی از تعدیل (Price Adjustment / Escalation)

تعدیل، یک مکانیزم قراردادی برای به‌روزرسانی قیمت‌های مبنا (Base Prices) بر اساس تغییر سطح عمومی قیمت‌ها در دوره اجرای قرارداد نسبت به دوره مبنا است.
این سازوکار از قبل در قرارداد پیش‌بینی می‌شود و نوعی احقاق حق طرفین برای جلوگیری از اختلال عدالت قراردادی (Contractual Equilibrium) است.

بنابراین:

تعدیل

تعدیل یک سازوکار قراردادی از پیش‌توافق‌شده است که به منظور به‌روزرسانی قیمت‌های پایه قرارداد بر اساس نسبت تغییر سطح عمومی قیمت‌ها در دوره اجرای پیمان نسبت به دوره مبنا به کار می‌رود.
تعدیل ماهیتی جبرانی ندارد، بلکه ابزار حفظ تعادل اقتصادی قرارداد و احقاق حق طرفین است تا اثرات طبیعی و تدریجی تورم عمومی بر قیمت‌های مبنا اعمال شود.
بنابراین، تعدیل صرفاً به تغییرات سیستماتیک و معمول قیمت‌ها (تورم عمومی) می‌پردازد و شامل جبران جهش‌ها یا شوک‌های غیرعادی قیمت‌ها نمی‌شود.

Price Adjustment (Escalation)

Price Adjustment (Escalation) is a pre-agreed contractual mechanism designed to update the contract’s base prices according to the relative change in the general level of prices during the execution period compared to the base period.
Price adjustment is not a compensation mechanism; rather, it preserves the economic equilibrium of the contract and ensures that the natural and gradual effects of general inflation are reflected in the contract prices.
Therefore, price adjustment deals only with systematic and normal price variations (general inflation) and does not cover abnormal shocks or extraordinary price fluctuations.

بنابراین :

❌ تعدیل = جبران زیان نیست.
✔ تعدیل = اعمال تغییرات معمول و سیستماتیک سطح قیمت‌ها (تورم عمومی) بر قیمت‌های قرارداد است.شوک های قیمتی را پوشش نمی دهد.
✔ تعدیل = مکانیزم Update / Revision برنامه‌ریزی‌شده و از پیش‌توافق‌شده است.

در فلسفه تعدیل:

• اعمال سود غیرمتعارف مبنایی ندارد.

• تحمیل زیان غیرمتعارف ، جایگاهی ندارد.

• تنها قیمت‌های قراردادی نسبت به دوره مبنا اصلاح می‌شوند.

✅ تفاوت تعدیل با جبران (Compensation)

بسیار مهم:

۱) تعدیل (Escalation / Price Adjustment)

• برای تورم عمومی

• کاملاً قراردادی و از قبل پیش‌بینی‌شده

• مبتنی بر شاخص‌های رسمی یا فرمول Escalation

• «قانونی» و «روتین» است

• نتیجه: به‌روزسازی قیمت‌های پایه

مثال‌ها:

• تغییر شاخص‌های دستمزد

• تغییر شاخص مصالح

• تغییر شاخص ماشین‌آلات

۲) جبران قیمت (Compensation / Cost Compensation)

مورد استفاده در شوک‌ها و جهش‌های غیرعادی قیمت‌ها که نمی‌توان با مکانیزم تعدیل آن‌ها را پوشش داد:

شامل مواردی مثل:

• جهش فاحش قیمت‌ها خارج از روند طبیعی تورم

• دستکاری یا اصلاح قیمت‌ها در طرح‌های دولتی مانند:

  • طرح هدفمندی یارانه‌ها

  • اصلاح نرخ انرژی

  • آزادسازی قیمت حامل های انرژی ( سوخت/برق/گاز...)

  • افزایش ناگهانی نرخ ارز

• Force Majeure اقتصادی

• قوانین یا مقررات جدید با اثر مستقیم هزینه‌ای

ویژگی جبران:

• معمولاً Claim-based است

• در قراردادها صریح نیست (Often not explicit)

• نیازمند اثبات تأثیر واقعی هزینه‌هاست

• اغلب خارج از فرمول تعدیل انجام می‌شود

• نتیجه: جبران آسیب اقتصادی ناشی از شوک
  
   توجه : بخشی از موارد با کمک هوش مصنوعی Chatgpt تدوین شده اند اما مهندس جعفرزاده کل متن را نهایی و کنترل و اصلاج نموده است.